Op deze pagina bespreken we aan de hand van enkele referentiewoningen van dit type woning welke maatregelen aan de woning wenselijk zijn voor de verschillende warmte-oplossingen. Met als uiteindelijk doel een aardgasvrije woning.
We leggen eerst uit wat energielabels zijn en wat de energiebehoefte is van dit type woning bij verschillende warmteoplossingen. Vervolgens geven we een overzicht van de verschillende isolatie- en ventilatiemaatregelen. We eindigen met een overzicht van de kosten.
Beschrijving woningtype
Dit type rijwoning komt het meest voor in de wijk. Er zijn 337 woningenvan dit type, overwegend koopwoningen.
Deze woningen zijn gebouwd tussen 1965 en 1972. Kenmerkend aan deze bouwperiode is dat systeembouw steeds meer wordt toegepast. Dit is vooral zichtbaar in de vloeren, die in beton worden uitgevoerd, en de kozijnvullingen met sandwichpanelen. Dit zien we ook bij de woningen in deze wijk.
Sinds 1965 worden er eisen gesteld aan de energetische kwaliteit van woningen. Toch zijn de woningen naar huidige nieuwbouw maatstaven oorspronkelijk niet erg goed geïsoleerd. Dubbelglas werd bijvoorbeeld nog nauwelijks toegepast. Ook zijn de woningen voorzien van natuurlijke ventilatie door middel van ramen en roosters. Gelukkig hebben veel woningeigenaren intussen wel maatregelen getroffen.
Wat weten we al?
Referentiewoningen
Voor verschillende woningen van dit type zijn energielabels uitgebracht:
Door uw eigen woning te vergelijken met deze referentiewoningen krijgt u een idee wat er nog aan uw woning moet gebeuren bij de verschillende warmteconcepten. Bedenk wel dat iedere woning anders is. Heeft de referentiewoning bijvoorbeeld vloerisolatie en uw woning niet, dan betekent dat u deze stap nog extra moet zetten ten opzichte van de referentiewoning. Andersom kan het zijn dat u ook al meer gedaan heeft dan de referentiewoning en juist minder hoeft te doen om van het aardgas af te kunnen.
Omdat bovengenoemde hoekwoning flink is uitgebouwd en een extra dakkapel bevat is deze niet heel representatief voor de wijk. We focussen ons hieronder daarom op de tussenwoningen. Over het algemeen is het zo dat dat een hoekwoning niet veel verschilt van een tussenwoning, met uitzondering van een grotere oppervlakte van de gevel.
Energielabels
Het merendeel van de woningen van dit type in de wijk heeft een energielabel C. Dit komt neer op een gebruik van fossiele energie van tussen de 190 en 250 kWh/m2/jaar. De woning aan de Valkenkamp heeft energielabel C (op de grens van label B). De andere twee woningen hebben een energielabel A en B. Dit is dus redelijk goed ten opzicht van het gemiddelde in de wijk.
Het energielabel wordt bepaald op basis van het berekende primaire fossiele energieverbruik van uw woning. Dit is een optelsom van de benodigde energie voor verwarming, koeling, ventilatie en warm tapwater. Opgewekte energie, bijvoorbeeld van zonnepanelen vermindert het verbruik van fossiele energie.
Doordat het energielabel een optelsom is van verschillende factoren die niet allemaal gerelateerd zijn aan de verwarming of isolatie van uw woning, kunnen we niet exact zeggen welk label uw woning moet hebben om van het aardgas af te kunnen. Voor een hoog-temperatuur warmtenet op 70 graden is dit een energielabel tussen de A en C. Voor een warmtenet op lage temperatuur of individuele warmtepompen is een energielabel tussen de A+ en B nodig.
Warmtebehoefte woning
Hoe minder warmte weglekt uit uw woning, hoe minder energie u nodig heeft om uw woning op te warmen. Er lekt altijd warmte weg via de vloer, gevel, dak, ramen/deuren en luchtroosters. De hoeveelheid energie die ervoor nodig is om de temperatuur van de woning gelijk te houden ondanks dit verlies noemen we de warmtebehoefte van de woning. Deze is het hoogst in de winter als de buitentemperatuur laag is. Omdat de warmtebehoefte gaat over het verwarmen (en koelen) van uw woning is dit een betere graadmeter voor het wel of niet aardgasvrij-ready zijn van uw woning dan het energielabel.
Heeft u een energielabel (van na 1 januari 2021)? Op het rapport van uw energielabel staat vermeld wat de warmtebehoefte van uw woning in de wintermaanden is in de huidige situatie. Voor de referentiewoningen ligt deze waarde voor de tussenwoningen rond de 126 kWh/m2/jaar bij een oppervlakte van 132 m2.
Voor de liefhebber van formules
Met onderstaande formules kunt u met behulp van de mate van compactheid (verliesoppervlakte/gebruiksoppervlakte) van uw woning uitrekenen wat de streefwaarde is om van het aardgas af te kunnen bij de verschillende warmteoplossingen. De mate van compactheid staat vermeld op het rapport van uw energielabel.
- Streefwaarde voor warmteconcept 1 = 60 + 105 * (compactheid – 1)
- Streefwaarde voor warmteconcept 2 en 3 = 43 + 40 * (compactheid -1)
Voor de referentiewoningen geldt dat voor verwarming met een warmtenet op hoge temperatuur de warmtebehoefte idealiter maximaal 100 kWh/m2/jaar is. Bij een warmtenet op lage temperatuur of een individuele warmtepomp is die warmtebehoefte idealiter maximaal 58 kWh/m2/jaar. Hieruit kunnen we afleiden dat bij een warmtenet op hoge temperatuur voor de tussenwoningen nog zo’n 26 kWh/m2/jaar overbrugd moet worden met extra isolatie en voor verwarming op lage temperatuur zo’n 68 kWh/m2/jaar.
De berekening van de streefwaarden gaat er van uit dat u uw hele woning verwarmt. In de praktijk is dit vaak niet zo en is de warmtebehoefte op de begane grond (leefruimten) groter dan op de bovenverdieping waar u voornamelijk slaapt. Ook als uw woning de streefwaarde niet helemaal haalt, is het daarom vaak mogelijk om van het aardgas af te gaan.
Voor de liefhebber van formules
U kunt heel globaal uitrekenen wat een isolatiemaatregel bijdraagt aan de vermindering van de warmtebehoefte (kWh/m2) met de formule:
- Vermindering warmtebehoefte = Energieverlies voor – Energieverlies na
waarbij het energieverlies per m2 per jaar kan worden berekend met:
- Energieverlies = graaddagen / aantal dagen * U-waarde* oppervlakte bouwdeel / 1000 * 24* 365,25 / vloeroppervlakte
Let op: Bovenstaande formule is niet meer dan een indicatie en houdt er geen rekening mee dat andere factoren zoals bijvoorbeeld zoninstraling, de mate waarin een woning warmte vasthoudt, of gedrag, veranderen door de isolatie.
Het aantal graaddagen is afhankelijk van de isolatiewaarde van de woning (stookgrens) en de gewenste binnentemperatuur. Meer over graaddagen leest u op
https://www.mindergas.nl/degree_days_calculation. Wij hebben gerekend met met 2628 graaddagen per jaar.
Welke maatregelen kan/moet ik nemen?
Helaas kunnen we niet exact zeggen wat u moet (laten) doen om van het aardgas af te gaan. We proberen u hieronder wel op weg te helpen.
Welke maatregelen nodig of verstandig zijn om te nemen, hangt af van de volgende factoren:
- Uw wensen en gedrag: moet het ’s winters overdag 22 °C zijn in de woning, of is 18 °C ook voldoende? Wilt u de bovenverdieping overdag ook verwarmen? Of leeft u vooral beneden?
- Het type woning: hoe is de woning geïsoleerd bij de bouw? En zijn er bouwkundige eigenschappen die sommige isolatiemaatregelen bemoeilijken of juist vereenvoudigen?
- Genomen maatregelen: heeft uzelf of een vorige eigenaar al isolatiemaatregelen getroffen?
- Beoogde warmtevoorziening: komt er een warmtenet dat warmte aanvoert naar uw woning? Of komt er een individuele oplossing met een warmtepomp? Hierover vindt u meer informatie onder het menu-item ‘warmtenet?’.
Het is mogelijk om de woning in één keer helemaal te verduurzamen, maar u kunt dit ook stap voor stap doen. U begint dan bij het dichten van kieren en naden. Daarna isoleert u de schil en zorgt u voor voldoende ventilatie. Als uw woning voldoende geïsoleerd is kunt u uw installaties aanpassen. U stapt dan bijvoorbeeld over op een (hybride) warmtepomp of sluit aan bij een warmtenet.
Alle genoemde bedragen komen van de website van MilieuCentraal (januari 2024) of van de site van RVO (kostenkengetallen 2023). Kijk op deze sites voor de meest actuele bedragen. De bedragen zijn gemiddelden: in uw situatie kunnen de kosten daarom best flink hoger of lager uitvallen. Dat heeft te maken met uw woning. We raden aan om altijd meerdere offertes uit te vragen en vooral ook te onderhandelen. Vaak kan er best nog iets van de prijs af als u dat vriendelijk vraagt. En als u de klus samen met uw buren oppakt kan dit ook schelen in de kosten.
Klik hieronder op een maatregel voor meer informatie.
Samenvatting
Op basis van het uitgangspunt voor uw woningen en bovenstaande informatie kunt u bepalen welke maatregelen in uw woning nog nodig of wenselijk zijn bij de verschillende warmteconcepten. Ook krijgt u een globaal idee van de kosten voor het isoleren en ventileren van uw woning. We hebben dit hieronder op een rijtje gezet voor de referentiewoningen.
Kosten isolatie en ventilatie - referentiewoning Vossenkamp
De woning aan de Vossenkamp is al redelijk goed geïsoleerd. Er is met name winst te behalen door de gevel te isoleren en het glas te vervangen (inclusief gevelpaneel). En ook het platte dak van de dakkapel kan beter geïsoleerd worden.
Onderstaande maatregelen zijn daarom nodig om de woning op lage temperatuur (concept 2 en 3) te verwarmen:
- Kierdichting
- Isolatie gevel naar een Rc-waarde van 1,4 m2K/W (indien mogelijk)
- Isolatie beglazing naar een U-waarde van 1,1 W/m2K (HR++-glas)
- Isolatie dak dakkapel naar een Rc-waarde van 4 m2K/W
- Ventilatie met warmteterugwinning
Voor concept 1 (hoge temparatuur) is het verstandig om in ieder geval de volgende maatregelen te nemen (i.v.m. korte terugverdientijd):
- Kierdichting
- Isolatie gevel naar een Rc-waarde van 1,4 m2K/W (indien mogelijk)
Dit geeft globaal het volgende resultaat.
Vossenkamp - Warmtenet hoge temperatuur
|
Maatregel
|
Wat kost het? |
|
Subsidie
(als voldaan aan voorwaarden) |
|
Wat levert het op? |
|
Minimaal |
Maximaal |
|
Minimaal |
Maximaal |
|
Vermindering warmtebehoefte (kWh/m2/jaar) |
Kierdichting |
€ 0 |
€ 2.700 |
|
€ 0 |
€ 0 |
|
4 |
Gevels |
€ 1.006 |
€ 1.230 |
|
€ 194 |
€ 389 |
|
37 |
Totaal |
€ 1.006 |
€ 3.930 |
|
€ 194 |
€ 389 |
|
41 |
De warmtebehoefte komt hiermee op 86 kWh/m2/jaar en valt daarmee ruim binnen de streefwaarde van 103 kWh/m2/jaar.
Vossenkamp - Warmtenet lage temperatuur of Individuele warmtepomp
|
Maatregel
|
Wat kost het? |
|
Subsidie
(als voldaan aan voorwaarden) |
|
Wat levert het op? |
|
Minimaal |
Maximaal |
|
Minimaal |
Maximaal |
|
Vermindering warmtebehoefte (kWh/m2/jaar) |
Kierdichting |
€ 0 |
€ 2.700 |
|
€ 0 |
€ 0 |
|
4 |
Gevels |
€ 1.006 |
€ 1.230 |
|
€ 194 |
€ 389 |
|
37 |
Daken plat |
€ 432 |
€ 1.511 |
|
€ 249 |
€ 498 |
|
7 |
Ramen Begane grond |
€ 2.265 |
€ 2.869 |
|
€ 347 |
€ 695 |
|
6 |
Ramen Bovenverdieping |
€ 2.415 |
€ 3.059 |
|
€ 370 |
€ 741 |
|
8 |
Decentrale ventilatie Begane grond |
€ 2.000 |
€ 4.000 |
|
€ 0 |
€ 0 |
|
6 |
Totaal |
€ 8.118 |
€ 15.368 |
|
€ 1.161 |
€ 2.322 |
|
69 |
De warmtebehoefte komt hiermee op 59 kWh/m2/jaar en valt daarmee binnen de streefwaarde van 59,4 kWh/m2/jaar.
Kosten isolatie en ventilatie - referentiewoning Damhertlaan
De woning aan de Damhertlaan is al redelijk goed geïsoleerd. Er is met name winst te behalen door de gevel te isoleren en het glas te vervangen (inclusief gevelpaneel). En ook het platte dak van de dakkapel kan beter geïsoleerd worden.
Onderstaande maatregelen zijn daarom nodig om de woning op lage temperatuur (concept 2 en 3) te verwarmen:
- Kierdichting
- Isolatie gevel naar een Rc-waarde van 1,4 m2K/W (indien mogelijk)
- Isolatie beglazing naar een U-waarde van 1,1 W/m2K (HR++-glas)
- Isolatie dak dakkapel naar een Rc-waarde van 4 m2K/W
- Ventilatie met warmteterugwinning
Voor concept 1 (hoge temparatuur) is het verstandig om in ieder geval de volgende maatregelen te nemen (i.v.m. korte terugverdientijd):
- Kierdichting
- Isolatie gevel naar een Rc-waarde van 1,4 m2K/W (indine mogelijk)
- Isolatie beglazing begane grond naar een U-waarde van 1,1 W/m2K (HR++-glas)
Dit geeft globaal het volgende resultaat.
Damhertlaan - Warmtenet hoge temperatuur
|
Maatregel
|
Wat kost het? |
|
Subsidie
(als voldaan aan voorwaarden) |
|
Wat levert het op? |
|
Minimaal |
Maximaal |
|
Minimaal |
Maximaal |
|
Vermindering warmtebehoefte (kWh/m2/jaar) |
Kierdichting |
€ 0 |
€ 2.700 |
|
€ 0 |
€ 0 |
|
4 |
Gevels |
€ 1.012 |
€ 1.237 |
|
€ 196 |
€ 391 |
|
38 |
Ramen Begane grond |
€ 2.265 |
€ 2.869 |
|
€ 347 |
€ 695 |
|
10 |
Totaal |
€ 3.277 |
€ 6.806 |
|
€ 543 |
€ 1.086 |
|
52 |
De warmtebehoefte komt hiermee op 72 kWh/m2/jaar en valt daarmee ruim binnen de streefwaarde van 97,8 kWh/m2/jaar.
Damhertlaan - Warmtenet lage temperatuur of Individuele warmtepomp
|
Maatregel
|
Wat kost het? |
|
Subsidie
(als voldaan aan voorwaarden) |
|
Wat levert het op? |
|
Minimaal |
Maximaal |
|
Minimaal |
Maximaal |
|
Vermindering warmtebehoefte (kWh/m2/jaar) |
Kierdichting |
€ 0 |
€ 2.700 |
|
€ 0 |
€ 0 |
|
4 |
Gevels |
€ 1.012 |
€ 1.237 |
|
€ 196 |
€ 391 |
|
38 |
Gevelpanelen |
€ 75 |
€ 95 |
|
€ 12 |
€ 23 |
|
0 |
Daken plat |
€ 369 |
€ 1.292 |
|
€ 213 |
€ 426 |
|
2 |
Ramen Begane grond |
€ 2.265 |
€ 2.869 |
|
€ 347 |
€ 695 |
|
10 |
Ramen Bovenverdieping |
€ 2.340 |
€ 2.964 |
|
€ 359 |
€ 718 |
|
13 |
Decentrale ventilatie Begane grond |
€ 2.000 |
€ 4.000 |
|
€ 0 |
€ 0 |
|
6 |
Totaal |
€ 8.061 |
€ 15.157 |
|
€ 1.126 |
€ 2.252 |
|
73 |
De warmtebehoefte komt hiermee op 53 kWh/m2/jaar en valt daarmee binnen de streefwaarde van 57,4 kWh/m2/jaar.